Nazywany jest architektem niepodległej Polski, strategiem i wizjonerem. Uważany jest za autora dziesiątek aforyzmów, od patriotycznych haseł po ostre, obraźliwe uwagi.

„Nie ma wolnej Polski bez wolnej Ukrainy” to jedno ze słynnych powiedzeń rzekomo wymyślonych przez Piłsudskiego. Co tak naprawdę powiedział legendarny marszałek i co mu się przypisuje?

Nie ma wolnej Polski bez wolnej Ukrainy

To powiedzenie, brzmiące niemal jak aforyzm, jest często cytowane w podręcznikach, przemówieniach i artykułach. Powszechnie uważa się, że stanowi ono precyzyjną formułę doktryny Jerzego Giedroycia . Autorstwo często przypisuje się Józefowi Piłsudskiemu , jednak bez żadnych dowodów ani odniesień do źródeł.

W rzeczywistości, jak pokazują dokumenty,Zob. zwłaszcza Protokół z posiedzenia konferencji polsko-ukraińskiej z 13 kwietnia 1920 r. w Kronice rewolucji ukraińskiej A. Docenko (tom II, zeszyt 5, 1917–1923).Słowa te wypowiedział Ignacy Daszyński (pierwszy premier odrodzonej Polski, przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej) na bankiecie w marcu 1920 roku.

„W imieniu Polski ogłaszam: Niech żyje wolna Ukraina!” (Wzrzesz okrzyk: Niech żyje wolna Ukraina!)

Piłsudski wypowiedział tę udokumentowaną frazę 17 maja 1920 roku w Winnicy. Dzień wcześniej spotkał się tam z Symonem Petlurą, szefem Dyrektoriatu UNR.Najwyższy organ władzy państwowej Ukraińskiej Republiki Ludowej (grudzień 1918 – listopad 1920), utworzony w 1918 roku.gdzie strony omawiały dalszą współpracę polsko-ukraińską . Warto zauważyć, że jest to jeden z niewielu przypadków, w których polski marszałek wprost odnosi się do niepodległej Ukrainy jako podmiotu o znaczeniu politycznym. Dlatego cytat ten jest często wykorzystywany jako argument w dyskusjach na temat stosunków polsko-ukraińskich i poglądów Piłsudskiego.

„Ludzie są piękni, ale ludzie to dziwki” (Naród wspaniały, tylko ludzie kurwy)

To wyrażenie stało się już swego rodzaju żartem ludowym – jest drukowane na pamiątkowych kubkach i koszulkach. Jego ton rzeczywiście przypomina sarkastyczny styl Piłsudskiego, ale nie ma potwierdzenia, że ​​fraza ta pochodzi od Marszałka. Co więcej, znanych jest kilka jego odmian, co tylko potęguje wątpliwości co do jego autentyczności.

„Wymyśliłem wiele pięknych słów i definicji, które przetrwają po mojej śmierci i które klasyfikują Polaków jako idiotów” (Wytworzyłem całe zestawienie pięknych słówek i określeń, które po mojej śmierci zostały określone, a które naród polski stawiają w rzędzie idiotów)

Cytat pochodzi z przemówienia Józefa Piłsudskiego wygłoszonego na Zjeździe Legionistów.Uczestnicy Legionów Polskich, formacji ochotniczej działającej w latach 1914-1918, utworzonej z inicjatywy Piłsudskiego przy armii austro-węgierskiej, w celu walki o odzyskanie niepodległości Polski.W sierpniu 1927 roku kongres odbył się w Kaliszu, nieprzypadkowo: niedaleko tego miasta, podczas I wojny światowej, Niemcy internowali legionistów, którzy odmówili złożenia przysięgi na wierność. Dziesięć lat później wzniesiono tam pomnik poświęcony niezłomności polskich żołnierzy, a na uroczystość otwarcia zaproszono marszałka Piłsudskiego. Doskonale zdawał sobie sprawę, że wiele jego wypowiedzi , choć pięknych i trafnych, dalekich było od wzorowego ukazania osiągnięć niepodległej Polski.

„Choć często mówię o głupiej Polsce, karcę Polskę i Polaków, to i tak służę tylko Polsce” (Choć nie raz mówię o durnej Polsce, wymyślam na Polskę i Polaków, to przecież tylko Polska służę)

Cytat z rozmowy Józefa Piłsudskiego z Arturem Śliwińskim, polskim mężem stanu, politykiem, historykiem i publicystą. Tekst ukazał się w czasopiśmie „Niepodległość” w 1931 roku. Artur Śliwiński był bardzo blisko związany z Marszałkiem i przez pewien czas pełnił funkcję jego emisariusza.

„Kto w młodości nie był socjalistą, na starość będzie łajdakiem” (Kto nie był socjalistą za młodu, ten na starość będzie skurwysynem)

Inny znany cytat, często przypisywany Józefowi Piłsudskiemu, jest niepotwierdzony. Nie ma jednak potwierdzenia, że ​​słowa te rzeczywiście wypowiedział Marszałek. A nawet jeśli tak, to z pewnością nie był on pierwszym, który je wypowiedział.

To wyrażenie jest odmianą znanego wyrażenia, które istnieje w kilku wersjach w języku francuskim. Najstarsza i najlepiej udokumentowana pochodzi od francuskiego polityka i historyka François Guizota i można ją przetłumaczyć następująco: „Nie być republikaninem w wieku 20 lat to mieć serce z kamienia. Pozostać republikaninem w wieku 30 lat to mieć umysł z drewna”.

Później powiedzenie to zaczęto reinterpretować i adaptować, nadając mu formę swoistego paradoksu politycznego. Na przykład dziennikarz George Seldes zacytował wersję przypisywaną brytyjskiemu politykowi Lloydowi George’owi: „Młody człowiek, który nie jest socjalistą, nie ma serca; starzec, który jest socjalistą, nie ma głowy”.

Czasami aforyzm ten przypisywany jest Georges’owi Clemenceau, a nawet Winstonowi Churchillowi.

„Socjalista w Polsce musi dążyć do niepodległości kraju, a niepodległość jest warunkiem decydującym o zwycięstwie socjalizmu w Polsce” (Socjalista w Polsce podążał musi do niepodległości kraju, a niepodległość jest znamiennym wynikiem zwycięstw socjalizmu w Polsce)

To cytat z artykułu Józefa Piłsudskiego „Jak stałem się socjalistą”, opublikowanego w młodzieżowym miesięczniku „Promień” we Lwowie w 1903 roku. Stwierdzenie to stało się swego rodzaju programową deklaracją „narodowego socjalizmu po polsku”.

Artykuł „Jak zostałem socjalistą”. Źródło: Biblioteka Narodowa

W artykule Piłsudski opisuje swoje młodzieńcze doświadczenia z perspektywy dojrzałego mężczyzny. W istocie „Jak zostałem socjalistą” to tekst bardzo osobisty, wyraźnie napisany z intencją propagandową. Powstał przede wszystkim z myślą o przyciągnięciu młodzieży do ruchu socjalistycznego.

„Prawda jest jak tyłek, każdy ma swoją” (Racja jest jak dupa, każdy ma swoją)

We współczesnych publikacjach zwrot ten przypisuje się zwykle Józefowi Piłsudskiemu, niekiedy dodając, że jest to rzekomo odpowiedź marszałka udzielona dziennikarzowi na temat obozu w Berezie Kartuskiej. Obóz koncentracyjny utworzony przez władze Polski międzywojennej w 1934 r. w miejscowości Bereza Kartuskaja jako miejsce pozasądowego internowania przeciwników rządzącego reżimu.O tym fakcie informuje m.in. polskie Wikicytaty, nie podając jednak źródła.

Wyrażenie to pojawia się również w zbiorze frazesów Józefa Piłsudskiego „Myśli i wypsknięcia” (2010). Znane media, takie jak „Polityka”, „Gazeta Wrocławska” i Radio Kraków, powtarzały ten cytat, nazywając go „Piłsudskiego”, bez podania źródła. I choć wiemy, że Józef Piłsudski z pewnością miał talent do sarkastycznego humoru, jak dotąd nie udało się potwierdzić jego autorstwa.

„Niepodległość nie jest Polakom dana raz na zawsze” (Niepodległość nie jest Polakom dana raz na zawsze)

Kolejne sformułowanie, które nie ma wiarygodnych źródeł. Było często cytowane przez polskich polityków, w tym prezydenta Polski Karola Nawrockiego w jego przemówieniu inauguracyjnym . Liczne strony internetowe poświęcone edukacji lub pamięci zawierają liczne odniesienia do tego stwierdzenia, z komentarzem, że przypisuje się je Józefowi Piłsudskiemu. Jednak ponownie brak jest potwierdzonych źródeł potwierdzających autorstwo Marszałka. Najprawdopodobniej z czasem to aforystyczne wyrażenie zaczęło być używane w sposób ogólny do opisu poglądów politycznych Piłsudskiego.

„Chcemy, aby niepodległa Polska stworzyła tam wszystkim lepsze i sprawiedliwsze życie” (Chcemy Polski niepodległej, abyśmy mogli tam urządzić życie lepsze i sprawiedliwsze dla wszystkich)

Słowa te wypowiedział Piłsudski na przełomie XIX i XX wieku, redagując socjalistyczną gazetę „Robotnik”. Stwierdzenie to łączy dwa kluczowe elementy jego światopoglądu: walkę o niepodległość Polski jako cel nadrzędny oraz ideę sprawiedliwości społecznej, która miała stanowić fundament przyszłego państwa.

Józef Piłsudski podkreślał, że same hasła społeczne („10 groszy więcej na pensje”) nie wystarczą, by pobudzić ludzi – potrzebna jest wielka idea, zdolna zmobilizować naród. A tą ideą musiała być idea Polski niepodległej i sprawiedliwej.

„Równuj póki możesz, a gdy stanie się to niemożliwe, podpal świat!” (Balansujcie, pozostańcie da, a gdy się już nie da, podpalcie świat!)

To rzekomo „święta” rada Marszałka. Podobno wypowiedział tę frazę do ministra spraw zagranicznych Józefa Becka na łożu śmierci. Brzmi imponująco, niemal jak z filmu . Sam Beck jednak nigdy nie przytoczył tych słów Marszałka. Dlatego całkiem możliwe, że jest to jedynie piękna legenda, a nie autentyczny testament polityczny.